زنان در حکومت امام زمان (علیه السلام)
زنان در حکومت امام زمان (علیه السلام)
نویسنده: محمد جواد طبسی
فهرست
مقدمه ناشر..................۵
اشاره..................۷
در گذر تاریخ..................۱۰
نقش زنان در دوران امام علی (علیه السلام)..................۱۲
نقش زنان در دوران غیبت صغری..................۱۴
نقش زنان در حکومت امام زمان (علیه السلام)..................۱۷
الف: حضور پنجاه زن در بین یاران امام..................۱۷
پنجاه زن از سیصد وسیزده نفر!..................۱۹
ب: زنان آسمانی..................۲۰
ج: رجعت زنان..................۲۰
زنان سرافراز..................۲۵
۱. صیانه ماشطه..................۲۵
۲. سمیه، مادر عمار یاسر..................۲۶
۳. نسیبه، دختر کعب مازنیه..................۲۷
۴. امّ ایمن..................۲۸
۵. امّ خالد..................۲۹
۶. زبیده..................۳۰
۷. حبّابه والبیّه..................۳۰
۸. قنواء..................۳۲
د: بانوان منتظِر..................۳۲
انتظار فرج..................۳۳
آخرین سخن..................۳۵
فهرست منابع..................۳۶
انقلاب اسلامی ایران که با لطف خدا ورهبری حضرت امام خمینی وخون شهیدان به پیروزی رسید، گامی بود در زمینه سازی برای حکومت جهانی امام مهدی (علیه السلام) ورسیدن به جامعه نوین جهانی با جوهره دینی. حضرت امام، صاحب انقلاب را امام زمان می دانست ویکی از آرمان های او این بود که خدایا این انقلاب را به دست صاحب اصلی آن برسان. رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای در جمع کارگزاران نظام اسلامی فرمودند: برای رسیدن به حکومت جهانی امام مهدی (علیه السلام) باید کشوری اسلامی بعنوان الگو داشته باشیم تا زمینه دعوت مردم جهان به آن حکومت آرمانی فراهم شود.
↑صفحة ۵↑
بنیاد فرهنگی امام مهدی (علیه السلام) بر آن است که با انتشار آگاهیهایی پیرامون مهدویت، عطر امید به آینده ای روشن را در بین مسلمین پاشیده وبا انعکاس دیدگاه های متفکران بزرگ اسلامی اندیشه انتظار را بارور سازد. از اینرو کتابهای «انتظار در اندیشه ها»، «آینده زندگی»، «سفر به ایرانشهر» و«مهدی در سنت نبوی» را تاکنون منتشر کرده است.
کتابی که پیش رو دارید نگاهی است به نقش بانوان شایسته در پیدایش انقلاب امام مهدی (علیه السلام) ونیز در اداره جامعه جهانی که نویدش را پیامبران الهی داده اند امید است که گامی در ساختن مردان وزنانی منتظر وشایسته باشد.
بنیاد فرهنگی مهدی موعود (علیه السلام)
↑صفحة ۶↑
* * *
اشاره
با آفرینش زن برگ زرّینی به برگهای زرّین عالم وجود افزوده شد. چرا که زن مظهر جمال وجلال خداوند بود که باید شناخته می شد. این نور الهی از آغاز آفرینش تاکنون دورانهای تلخ وشیرینی سپری کرده است. گاه همراه با حرکت انبیای الهی گام در گام پیامبران خدا گذارده ودوشادوش مردان صالح، از پیامبر زمان خود حمایت کرده است؛ همانند آسیه همسر فرعون که نخست در حفظ موسی، پیامبر خدا، ایفای نقش کرده وسرانجام با کشف راز او، به بدترین شکنجه ها گرفتار گردیده است ودر هیچ حال دست از دین خدا وپیامبرش برنداشت. همچنین ماشطه که حاضر می شود خود وفرزندانش در آتش بسوزند امّا لحظه ای از ایمان به خدا دوری نکند. هاجر همسر ابراهیم به تنهایی در بدترین شرایط اقلیمی با کودک نوزادش در کنار خانه خدا زندگی می کند وفرمان خدا را گردن می نهد.
↑صفحة ۷↑
زنان اولین کسانی اند که افتخار آموزگاری بشر را به عهده گرفته اند ودامانشان کانون شکل گیری تمام فضیلت ها است. زیرا با عطوفت وصبر در برابر تربیت فرزند بهترین وسازنده ترین نقش تربیتی را بر عهده دارند. زن است که مرد را از دامهای شیطانی واز منجلاب فساد وبدبختی نجات داده، به اوج قله کمال انسانی وخوشبختی می رساند. در قرآن کریم در موارد بسیاری از این گوهر تابناک یاد شده است. سوره ای در قرآن به نام زنان (نساء) وسوره ای به نام یک زن (مریم) است. در برخی از سوره های دیگر نیز ماجراهای زنان مؤمن وفداکار ذکر شده ودر سوره تحریم از الگو بودن دو زن چنین یاد شده است: «وضرب الله مثلاً للذین آمنوا امراة فرعون اذ قالت رب ابن لی عندک بیتاً فی الجنة ونجنی من فرعون وعمله ونجنی من القوم الظالمین»(۱).
وخداوند برای مؤمنان، به همسر فرعون مثل زده است، در آن هنگام که گفت: پروردگارا، خانه ای برای من نزد خود در بهشت بساز ومرا از فرعون وکار او نجات ده ومرا از گروه ستمگران رهایی بخش.
تعبیرهای قرآن درباره مریم هر فرد را به شگفتی وا می دارد. آیا این تکریم های بسیار زیبا از این پاسداران حریم عفت واخلاق نشان دهنده عظمت روحی ومقام
-----------------
(۱) سوره تحریم، آیه ۱۱.
↑صفحة ۸↑
والای آنها نیست! آیا زنها نبودند که در صدر اسلام، در جنگ صفین ودر حادثه خونین کربلا حماسه آفریدند!
امروز شما بانوان همانند بسیاری از مردم به آینده می اندیشید؛ به یک انقلاب جهانی ویک حکومت موعود، که چگونه در برابر قدرتهای بزرگ غلبه پیدا می کند! آیا برنامه های او چیست؟ چه کسانی با او همکاری می کنند وزنان در آن زمان چه نقشی دارند؟ دشمنانش چه کسانی اند وراز ورمز موفقیتش در گرو چیست؟
ما در این نوشتار کوتاه نقش زنان در ایام ظهور امام زمان (علیه السلام) را مورد بررسی قرار می دهیم.
↑صفحة ۹↑
رفتار غیرانسانی مردم جاهلیت پیش از اسلام با زنان ودختران چیزی نیست که بر کسی پوشیده باشد.در آن روزگار زن یک کالای بی ارزش شناخته ودر بازار برده فروشان عرضه می شد. دختران به بدترین شیوه زنده به گور می شدند وزنان در شدیدترین قید وبندها بدترین روزها را سپری می کردند واز خود هیچ اراده واختیاری، حتی حق زندگی شرافتمندانه، نداشتند وروزنه های امید به روی آنها بسته بود. در چنین عصری پیامبر رحمت به دستور پروردگار بارقه امید وچراغ زندگی در دلهای مأیوس آن ستمدیدگان روشن ساخت
↑صفحة ۱۰↑
وپیوسته با گفتار ورفتار خود در زدودن افکار جاهلیت وبازگرداندن شخصیت به زنان سعی وافر نمود.
مشاهده حمایت های قاطع وفداکاری ها وتلاش های پیگیر زنان در تاریخ اسلام گواه تأثیر گفتار وعملکرد پیامبر ومعصومین قدس سرهما است.
بخشی از این تلاش های خالصانه زنان در دوران پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) وعلی (علیه السلام) را می توان در زندگی خدیجه کبری (علیه السلام) یافت. او اولین زن مسلمان بود که ثروت انبوه خود را در راه اسلام مصرف کرد. نیز دخت پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) بانوی عالم هستی، بهترین نقش را در حفظ اسلام ایفا کرد وسرانجام در راه دفاع از ولایت وامامت شهید گشت.
بزرگان دین در کتابهای خود بخشی را به معرفی وشرح حال زنان اختصاص داده اند. شیخ طوسی رحمه الله در کتاب رجال خود در پایان هر بخش بابی به نام «باب النساء» گرد آورده ودر آن نام زنان روایت کننده از معصومین را بر شمرده است، که شمار آنان به شصت ودو نفر می رسد. این مقامی والاست که بانویی افتخار یابد سخن معصومان را برای آیندگان نقل کند وبه یادگار نهد ودر هر زمان نامش به عظمت یاد شود.
افزون بر این، در صدر اسلام عده زیادی از زنان به همراه پیامبر در صحنه نبرد شرکت می کردند وبه
↑صفحة ۱۱↑
مداوای مجروحان وسرپرستی بیماران می پرداختند ودر انتقال آب وحمل غذا وآشپزی ونگهداری وسایل رزمندگان وتهیه دارو ورساندن مهمّات به رزمندگان، وتعمیر تجهیزات آسیب دیده وانتقال مجروحان وشهدا، انجام وظیفه می نمودند.
نام تنی چند از آن زنان مجاهد وفداکار به قرار زیر است.
۱. نسیبه دختر کعب مازنیه.
۲. ام عطیه
۳. ام ابیه
۴. ام ایمن
۵. حمنه دختر جحش
۶. ربیع دختر معوذ
۷. ام زیاد
۹. لیلا غفاریه
۱۰. ام سلیم
۱۱. معاذه غفاریه
۱۲. ام سنان اسلمیه(۲)
نقش زنان در دوران امام علی (علیه السلام)
در دوره زندگی علی (علیه السلام) نقش زنان مؤمن در حفظ اسلام چشمگیر بود. آنها دفاع از پیشوای مسلمانان را یک وظیفه دینی می دانستند وزمانی که دشمنان علی
-----------------
(۲) رجوع شود به نقش زنان مسلمان در جنگ، از همین نویسنده.
↑صفحة ۱۲↑
قرار گذاشتند تا وی را در نماز غافلگیر کرده، به قتل برسانند، اسماء بنت عمیس بی درنگ این توطئه را به وسیله کنیز خود به امیر مؤمنان گزارش کرد(۳).
ام سلمه، همسر محترم پیامبر اسلام (صلّی الله علیه وآله وسلم) بارها از امام علی (علیه السلام) دفاع نمود وسعی می کرد از رفتن عایشه وطلحه وزبیر برای آشوب جلوگیری نماید؛ اگر چه آنها به کار خود ادامه دادند(۴). مادر عبدالله بن عباس نیز یکی از همان زنان با تقوا است که با فرستادن مردی از قبیله جهینه به نزد امیرمؤمنان علی (علیه السلام) خبر خروج طلحه وزبیر را به سوی بصره گزارش کرده است(۵).
در جنگ صفین عده ای از زنان مجاهد وفداکار با خطابه های آتشین خود در جمع رزمندگان، آنان را به جنگ تشویق می کردند، به گونه ای که معاویه از این حرکت سخت به خشم آمد. زیرا این امر موجب تقویت روحیه یاران علی (علیه السلام) وتضعیف نیروهای دشمن شده بود. آگاهان تاریخ می نویسند: برخی از زنان هوادار علی (علیه السلام) از درون لشکر معاویه گزارش تهیه نموده، به هر وسیله ممکن آن را به علی (علیه السلام) اطلاع می دادند(۶).
-----------------
(۳) بیت الاحزان، شیخ عباس قمی، ص ۱۳۲، المسترشد طبرسی، ص۴۵۱؛ احتجاج طبرسی، ج۱، ص۱۱۷.
(۴) الجمل، شیخ مفید، ص ۱۲۴.
(۵) الفصول المهمه، ص۵۱.
(۶) در این باره، ر.ک: نقش زنان مسلمان در جنگ.
↑صفحة ۱۳↑
نقش زنان در دوران غیبت صغری
در دوران سخت غیبت صغری، در روزهایی که شیعیان پس از دویست وشصت سال با یک آزمایش بزرگ رو به رو بودند وبایست با غیبت امام خو کنند، یک زن به عنوان مفزع وپناه معرفی می شود وآن مادر بزرگوار امام حسن عسکری (علیه السلام) است. در این دوره، اگر چه امام هادی (علیه السلام) وامام حسن عسکری (علیه السلام) زمینه غیبت را از پیش فراهم کرده بودند وشخصیتهای مورد اعتمادی همانند عثمان بن سعید عمری وپسرش محمد بن عثمان را به عنوان وکیل معرفی کرده بودند، به دلایلی از موقعیت مادر امام حسن عسکری (علیه السلام)، معروف به جده، استفاده شد ووی پناه شیعه معروف گردید. از گفتگوی احمد بن ابراهیم با حکیمه دختر امام جواد (علیه السلام) برمی آید که پس از گذشت دو سال از رحلت امام حسن عسکری (علیه السلام) همچنان بسیاری از کارها به دست مادر بزرگوار امام حسن عسکری (علیه السلام) انجام می شده است ولی در حقیقت از طرف حضرت حجة بن الحسن (علیه السلام) وبه فرمان آن حضرت صورت گرفته است.
شیخ صدوق رحمه الله از احمد بن ابراهیم نقل کرده است که در سال ۲۶۲ بر حکیمه دختر امام جواد (علیه السلام) وارد شدم واز پس پرده با وی سخن گفتم واز او درباره اعتقادش به امامان پرسیدم. او همه آنها را یکا یک شمرد
↑صفحة ۱۴↑
وآنگاه حجة بن الحسن بن علی را نیز نام برد....
از او پرسیدم: این فرزند کجاست؟ گفت: در پس پرده غیب است. گفتم پس شیعه به چه کسی پناه ببرد؟ گفت: به جدّه، مادر امام حسن عسکری (علیه السلام). سپس افزود: این دستور از سوی امام حسن عسکری وبه پیروی از امام حسین (علیه السلام) صورت گرفته است. زیرا امام حسین (علیه السلام) در ظاهر برای حفظ جان فرزندش امام سجاد، به خواهرش زینب کبری (علیه السلام) وصیت کرد ودر نتیجه تا مدتی هر آنچه از امام زین العابدین (علیه السلام) صادر می شد به حضرت زینب (علیه السلام) نسبت داده می شد تا امر پنهان باشد(۷) وحساسیت ها نسبت به امام سجاد (علیه السلام) کمتر شود. این امتیاز برای جدّه باقی بود تا آنکه کسانی مانند عثمان بن سعید ودیگر سفرا ونایبان خاص امام زمان (علیه السلام) در بین شیعیان شناخته شدند ومنزلت یافتند.
پس از شهادت امام عسکری (علیه السلام) یک بانو، نظر دستگاه خلافت بنی عباس را نسبت به تعقیب امام زمان تغییر داد. نوشته اند پس از گزارش جعفر کذّاب، که در خانه امام حسن عسکری (علیه السلام) فرزند خردسالی از آن حضرت باقی مانده است، آنها به خانه امام هجوم بردند وپس از دستگیری صیقل (یکی از کنیزان امام) فرزند خردسال را از او مطالبه کردند. او نخست انکار کرد وآنگاه برای اینکه موضوع برای آنها پوشیده ماند گفت
-----------------
(۷) کمال الدین، ج۲، ص۵۰۷ ؛ الغیبة، شیخ طوسی، ص۱۳۸.
↑صفحة ۱۵↑
من حامله هستم. از این رو آن کنیز را به دست أبی الشوارب، قاضی وقت، سپردند تا از او مراقبت کند. در مدتی که صیقل زیر نظر قاضی نگهداری می شد دستگاه خلافت با مرگ عبید بن خاقانی وشورش صاحب الزنج رو به رو شد وصیقل از وضعیت آشفته سود جست وفرار کرد(۸).
-----------------
(۸) همان، ص۴۷۶.
↑صفحة ۱۶↑
نقش زنان در حکومت امام زمان (علیه السلام)
حال سزاوار است بدانیم زنان در حکومت قائم آل محمد (علیه السلام) چه می کنند، چه کسانی هستند، چند نفرند، از کجا می آیند وچه مسؤولیتی بر عهده دارند. بر اساس برخی از روایات، حضور ونقش این زنان از نظر زمان وموقعیت، چهار گونه است:
الف: حضور پنجاه زن در بین یاران امام
اولین گروه از زنانی که به محضر امام زمان می شتابند آنهایند که در آن ایام می زیسته اند وهمانند دیگر یاران امام (علیه السلام) به هنگام ظهور در حرم امن الهی به خدمت امام (علیه السلام) می رسند. در این باره دو روایت وجود دارد:
روایت اول: امّ سلمه ضمن حدیثی درباره علایم ظهور، از پیامبر روایت کرده است که فرمود: «یعوذ عائذ من
↑صفحة ۱۷↑
الحرم فیجتمع الناس الیه کالطیر الوارده المتفرقه حتی یجتمع الیه ثلاث مأة واربعة عشر رجلاً فیه نسوة فیظهر علی کل جبار وابن جبار...»(۹).
یعنی: در آن هنگام پناهنده ای به حرم امن الهی پناه می آورد ومردم همانند کبوترانی که از چهار سمت به یک سو هجوم می برند به سوی او جمع می شوند تا اینکه در نزد آن حضرت سیصد وچهارده نفر گرد آمده که برخی از آنان زن می باشند که بر هر جبار وجبار زاده ای پیروز می شود(۱۰).
روایت دوم: جابربن یزید جعفی، ضمن حدیث مفصلی از امام باقر (علیه السلام) در بیان برخی نشانه های ظهور نقل کرده که: «ویجیء والله ثلاث مأة وبضعة عشر رجلاً فیهم خمسون امراة یجتمعون بمکة علی غیر میعاد قزعاً کقزع الحزیف یتبع بعضهم وهی الایة التی قال الله اینما تکونوا یأت بکم الله جمیعاً ان الله علی کل شیء قدیر...»(۱۱).
به خدا سوگند، سیصد وسیزده نفر می آیند که پنجاه نفر از این عده زن هستند که بدون هیچ قرار قبلی در مکه کنار یکدیگر جمع خواهند شد. این است معنای آیه شریفه: هر جا باشید خداوند همه شما را حاضر می کند. زیرا او بر هر کاری توانا است.
-----------------
(۹) مجمع الزوائد، ج۷، ص۳۱۵؛ معجم احادیث الامام المهدی، ج۱، ص۵۰۰.
(۱۰) همان.
(۱۱) بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۲۳.
↑صفحة ۱۸↑
پنجاه زن از سیصد وسیزده نفر!
نکته شگفت در این دو روایت این است که می فرماید: سیصد وسیزده مرد گرد آیند که پنجاه نفر ایشان زن هستند!
دوم آنکه: در روایتی که نام یاران برشمرده شده است نام هیچ زنی وجود ندارد(۱۲).
در پاسخ این شبهه می توان گفت: این چند نفر در زمره همان سیصد وسیزده نفر هستند. زیرا اولاً امام (علیه السلام) می فرماید: «فیهم». یعنی در این عده پنجاه زن می باشد.
دوم: شاید تعبیر مردان بدین سبب باشد که بیشتر این افراد مرد هستند واین کلمه از باب فزونی عدد مردان، چنین ذکر شده است.
سوم: اگر مقصود همراهی خارج از این عده بود امام می فرمود: «معهم»، نه اینکه بفرماید «فیهم». زیرا این سیصد وسیزده نفر مانند عدد اصحاب بدر برشمرده شده اند وهمه یاران وفرماندهان عالی رتبه واز نظر مقام وقدرت در حد بسیار بالایی هستند که برخی با ابر جا به جا می شوند واینها بدون شک با بقیه مردم آن زمان فرق بسیار دارند. بنا بر این اگر بگوییم آنها جزو همان سیصد وسیزده نفر هستند رتبه وموقعیت ویژه قائل شده واگر در زمره یاران دیگر حضرت هستند از امتیاز کمتری برخوردارند.
-----------------
(۱۲) دلائل الامامة، ص۳۱۴.
↑صفحة ۱۹↑
ب: زنان آسمانی
دسته دوم چهارصد بانوی برگزیده هستند که خداوند برای حکومت جهانی حضرت ولی عصر (علیه السلام) در آسمان ذخیره کرده است وبا ظهور آن حضرت به همراه حضرت عیسی (علیه السلام) به زمین می آیند.
ابوهریره از پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) روایت کرده که: «ینزل عیسی بن مریم علی ثمان ماة رجل واربع مائة اِمرأة خیار من علی الارض وأصلح من مضی»(۱۳).
عیسی بن مریم به همراه هشتصد مرد وچهارصد زن از بهترین وشایسته ترین افراد روی زمین فرود خواهد آمد.
در اینکه این زنان از امتهای پیشین هستند یا امت اسلامی زمان پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) ومعصومین قدس سرهما هستند یا از دورانهای مختلف، واز چه زمان وبه چه علت به آسمان برده شده اند وبرای عهده داری منصبی در حکومت حضرت می آیند یا برای مسایل دیگر؟ اینها پرسش هایی است که این حدیث از آن چیزی نمی گوید.
ج: رجعت زنان
سومین گروه از یاوران حضرت بقیة الله (علیه السلام) زنانی هستند که خداوند به برکت ظهور امام زمان آنها را زنده خواهد کرد وبار دیگر به دنیا رجعت خواهند
-----------------
(۱۳) معجم الامام المهدی، ج۱، ص۵۳۴؛ به نقل از فردوس الاخبار، ج۵، ص۵۱۵.
↑صفحة ۲۰↑
نمود. این گروه دو دسته اند: برخی با نام ونشان از زنده شدنشان خبر داده شده وبرخی دیگر فقط از آمدنشان سخن به میان آمده است.
پیش از ادامه بحث، عقیده شیعه نسبت به رجعت را بررسی می کنیم.
یکی از عقاید مسلّم شیعه این است که همزمان با ظهور مهدی آل محمد (علیه السلام) برخی از پیامبران مانند حضرت خاتم الانبیاء ومعصومین قدس سرهما همانند امیر مؤمنان (علیه السلام) وامام حسین (علیه السلام) وبرخی از مؤمنان حقیقی وپیروان اهل بیت به اذن پروردگار زنده خواهند شد وبار دیگر به دنیا باز می گردند. بازگشت این عده نه تنها غیر ممکن نیست بلکه از نظر قرآن کریم این پدیده امری مسلم است که آیات متعددی از آن سخن گفته است. در سوره بقره می خوانیم:
آیا ندیدی جمعیتی را که از ترس مرگ از خانه های خود فرار کردند وآنان هزاران نفر بودند! خداوند به آنها گفت بمیرید. سپس خدا آنها را زنده کرد وماجرای زندگی دوباره آنهارا درس عبرتی برای آیندگان قرار داد...(۱۴).
همچنین قرآن کریم در آیه ای دیگر می فرماید: یا همانند کسی که از کنار یک آبادی (ویران شده) عبور کرد، در حالی که دیوارهای آن به روی سقفها فرو
-----------------
(۱۴) سوره بقره، آیه ۲۴۳.
↑صفحة ۲۱↑
ریخته بود و(اجساد واستخوان های اهل آن در هر سو پراکنده بود. او با خود) گفت: چگونه خداوند آنها را پس از مرگ زنده می کند! (در این هنگام) خدا او را یکصد سال میراند، سپس زنده کرد وبه او گفت: چه قدر درنگ کردی؟ گفت: یک روز یا بخشی از یک روز. فرمود: نه بلکه یکصد سال درنگ کردی. نگاه کن به غذا ونوشیدنی خود (که همراه داشتی وبا گذشت سالها) هیچ گونه تغییر نیافته است؛ ولی به الاغ خود نگاه کن (که چگونه از هم متلاشی شده است. این زنده شدن تو پس از مرگ، هم برای اطمینان خاطر تو است وهم) برای اینکه تو را نشانه برای مردم قرار دهیم. اکنون به استخوان های مرکب خود نگاه کن که چگونه آنها را برداشته، به هم پیوند می دهیم وگوشت بر آن می رویانیم. هنگامی که این حقایق بر او آشکار شد، گفت: می دانم خدا بر هر کاری توانا است(۱۵).
سید مرتضی علم الهدی در این باره می نویسد: علت اینکه شیعه عقیده دارد که خداوند در موقع ظهور امام زمان (علیه السلام) برخی از مردگان را زنده می گرداند این است که به ثواب یاری امام زمان نایل شوند ودولت حق آل محمد را که در انتظار آن بوده اند از نزدیک شاهد باشند وتا انتقام عده ای از ظالمان را به چشم ببینند
-----------------
(۱۵) سوره بقره، آیه ۲۵۹.
↑صفحة ۲۲↑
واز ظهور حق واعتلای کلمه توحید لذت ببرند(۱۶).
در منابع معتبر اسلامی نام سیزده زن یاد می شود که به هنگام ظهور قائم آل محمد (صلّی الله علیه وآله وسلم) زنده خواهند شد ودر لشکر امام زمان به مداوای مجروحان جنگی وسرپرستی بیماران خواهند پرداخت.
طبری در دلائل الامامة، از مفضل بن عمر نقل کرده که امام صادق فرمود: همراه قائم (آل محمد (صلّی الله علیه وآله وسلم)) سیزده زن خواهند بود. گفتم آنها را برای چه کاری می خواهد؟
فرمود: به مداوای مجروحان پرداخته، سرپرستی بیماران را به عهده خواهند گرفت. عرض کردم: نام آنها را بفرمایید.
فرمود: قنواء، دختر رشید هجری، ام ایمن، حبابه والبیه، سمیه، مادر عمار یاسر، زبیده ام خالد احمسیه، ام سعید حنفیه، صیانه ماشطه، ام خالد جهنّیه(۱۷).
صیانه ماشطه در زمان حضرت موسی می زیسته است ومادر عمار یاسر در ابتدای بعثت به شهادت رسید. حبابه در زمان علی (علیه السلام) وقنواء در زمان امام حسن وامام حسین (علیه السلام) وبقیه در زمان های دیگر زندگی می کرده اند.
این گروه سیزده نفری رجعت خواهند کرد وخداوند برای قدردانی از آنها، به برکت امام زمان آنها را زنده
-----------------
(۱۶) سفینة البحار، ج۱، ص۵۱۱.
(۱۷) دلائل الامامة، ص۲۶۰.
↑صفحة ۲۳↑
خواهد کرد.
در این روایت امام صادق (علیه السلام) از آن سیزده زن فقط نام نه نفر را یاد می کند. در کتاب خصایص فاطمی(۱۸) به نام نسیبه، دختر کعب مازینه، ودر کتاب منتخب البصائر به نام وتیره وأحبشیه اشاره شده است(۱۹).
جز این سه نفر، نام دیگری به میان نیامده است.
-----------------
(۱۸) ریاحین الشریعه، ج۵، ص۴۱؛ به نقل از خصایص فاطمیه.
(۱۹) چشم اندازی از حکومت مهدی (علیه السلام)، ص۷۴؛ به نقل از بیان الائمه، ج۳، ص۳۳۸
↑صفحة ۲۴↑
زنان سرافراز
اینک به اختصار به شرح حال برخی از زنان نامبرده اشاره می کنیم.
۱. صیانه ماشطه
او یکی از همان سیزده بانویی است که در دولت حضرت مهدی (علیه السلام) زنده شده، به دنیا باز می گردد. وی همسر حزقیل، پسر عموی فرعون، وشغلش آرایشگری دختر فرعون بود. او همانند شوهرش به پیامبر زمان خود، حضرت موسی، ایمان آورده بود امّا همچنان ایمان خود را پنهان می کرد.
نوشته اند: روزی وی مشغول آرایش دختر فرعون بود که شانه از دستش افتاد وبی اختیار نام خدا را بر زبان جاری ساخت. دختر فرعون گفت: آیا نام پدر مرا بر زبان آوردی؟ گفت: نه، بلکه نام کسی را بر زبان آوردم که پدر تو را آفریده است. دختر فرعون ماجرا را نزد پدر بازگو کرد وفرعون صیانه را احضار کرد وگفت: مگر به خدایی من اعتراف نداری؟ گفت: هرگز! من از خدای حقیقی دست نمی کشم وتو را پرستش نمی کنم.
↑صفحة ۲۵↑
فرعون دستور داد تا تنور مسی برافروزند وهمه بچه های آن زن را در حضورش در آتش افکنند. چون نوبت به طفل شیرخوارش رسید صیانه می خواست به ظاهر از دین برائت جوید که کودک شیرخوارش به زبان آمد وگفت: مادر صبر کن که تو بر حق هستی! فرعونیان آن زن وبچه شیرخوارش را در آتش افکنده، سوزاندند وخداوند در اثر صبر وتحمل آن زن در راه دین، او را در دولت امام مهدی زنده می گرداند تا هم به آن حضرت خدمت کند وهم انتقام خود را از فرعونیان بگیرد.
۲. سمیه، مادر عمار یاسر
وی هفتمین نفری بود که به اسلام گروید وبدین سبب دشمن سخت به خشم آمد وبدترین شکنجه ها را بر او روا داشت(۲۰).
او وشوهرش یاسر در دام ابوجهل گرفتار آمدند واو نخست آنها را اجبار کرد که پیامبر خدا را دشنام دهند، امّا آنها حاضر به چنین کاری نشدند. او نیز زره آهنی به سمیه ویاسر پوشانید وآنها را در آفتاب سوزان نگه داشت. پیامبر که گاه از کنارشان عبور می کرد آنها را به صبر ومقاومت سفارش می نمود ومی فرمود: «صبراً یا آل یاسر فان موعدکم الجنة»: ای
-----------------
(۲۰) اسدالغابه، ج۵، ص۴۸۱.
↑صفحة ۲۶↑
خاندان یاسر، صبر پیشه سازید که وعده گاه شما بهشت است. سرانجام ابوجهل بر هر یک ضربتی وارد ساخت وایشان را به شهادت رساند(۲۱).
خداوند این زن را به پاداش صبر ومجاهدتی که در راه اعتلای اسلام نشان داد وبدترین شکنجه را از دشمن خدا تحمل کرد، در ایام ظهور مهدی آل محمد (صلّی الله علیه وآله وسلم) زنده خواهد نمود تا تحقق وعده الهی را ببیند ودر لشکر ولی خدا به یاوران آن حضرت خدمت کند.
۳. نسیبه، دختر کعب مازنیه
او معروف به ام عماره واز زنان فداکار صدر اسلام است که در برخی از جنگهای پیامبر اسلام (صلّی الله علیه وآله وسلم) شرکت جسته ومجروحان جنگی را مداوا کرده است. او در جنگ احد بهترین نقش را ایفا کرد. با دیدن صحنه فرار مسلمانان وتنها گذاشتن پیامبر به دفاع از جان شریف پیامبر پرداخت ودر این راه بدنش زخمهای فراوان برداشت.
پیامبر عزیز این فداکاری را ستود وبه فرزندش عماره چنین فرمود: امروز مقام مادر تو از مردان جنگی والاتر است(۲۲).
-----------------
(۲۱) ریاحین الشریعه، ج۴، ص۳۵۳.
(۲۲) مغازی واقدی، ج۱، ص۲۷۳.
↑صفحة ۲۷↑
پس از فروکش کردن جنگ، نسیبه با سیزده زخم(۲۳) سنگین به همراه دیگر مسلمانان به خانه برگشت وبه استراحت پرداخت. با شنیدن فرمان پیامبر خدا (صلّی الله علیه وآله وسلم) که فقط مجروحان جنگ باید به تعقیب دشمن بشتابند، نسیبه از جای برخاست وآماده رفتن شد، امّا به علت شدت خونریزی نتوانست شرکت کند. همین که پیامبر از تعقیب دشمن برگشت، پیش از آنکه به خانه برود، عبدالله بن کعب مازنی را برای احوالپرسی نسیبه وسلامتی وی به نزد او فرستاد وچون از سلامتی وی آگاه گشت شادمان موضوع را به پیامبر خبر داد(۲۴).
نسیبه از کسانی است که برای یاری امام مهدی (علیه السلام) زنده خواهد شد(۲۵).
۴. امّ ایمن
از زنان پرهیزکار وخدمتکار حضرت رسول (صلّی الله علیه وآله وسلم) است. پیامبر به او مادر خطاب می کرد ومی فرمود: «هذه بقیة اهل بیتی»(۲۶): این زن، باقی مانده ای از خاندان من است. وی همواره در کنار زنان مجاهد، در جبهه
-----------------
(۲۳) مغازی واقدی، ج۲، ص۲۶۸.
(۲۴) مغازی واقدی ج۱ ص۲۷۰.
(۲۵) ریاحین الشریعه، ج۵، ص۴۱؛ به نقل از خصایص فاطمه.
(۲۶) چشم اندازی از حکومت مهدی (علیه السلام)، ص۷۶؛ تهذیب الکمال، ج۳۵، ص۳۲۹.
↑صفحة ۲۸↑
جنگ به مداوای مجروحان می پرداخت(۲۷).
ام ایمن از شیفتگان خاندان امامت بود که در ماجرای فدک، حضرت زهرا (علیه السلام) او را به عنوان شاهد معرفی کرد. وی پنج یا شش ماه پس از پیامبر از دنیا رفت(۲۸).
خداوند به برکت مهدی آل محمد (علیه السلام) به هنگام ظهور، او را زنده می گرداند تا در لشکر گاه امام به خدمت گماشته شود.
۵. امّ خالد
در روایت دو بانو بدین نام مشهور شده اند: ام خالد احمسیه وام خالد جهنّیه. شاید مقصود ام خالد مقطوعة الید (دست بریده) باشد که یوسف بن عمر، پس از به شهادت رساندن زید بن علی بن الحسین در کوفه، دست او را به جرم شیعه بودن قطع کرد. در کتاب رجال کشّی درباره شخصیت ومقام این زن فداکار از امام صادق (علیه السلام) مطلبی ذکر گردیده که حایز اهمیت است. ابو بصیر گوید: در خدمت امام صادق نشسته بودیم که ام خالد مقطوعه الید از راه رسید. حضرت فرمود: ای ابابصیر، آیا میل داری که کلام ام خالد را بشنوی؟ من عرض کردم: آری ای فرزند رسول خدا، با شنیدن آن شادمان می گردم.... در همان موقع ام خالد به
-----------------
(۲۷) نقش زنان مسلمان در جنگ، ص۲۰.
(۲۸) قاموس الرجال، ج۱۰، ص۳۸۷.
↑صفحة ۲۹↑
خدمت امام آمد وسخن گفت. دیدم وی در کمال فصاحت وبلاغت صحبت می کند. سپس حضرت پیرامون موضوع ولایت وبرائت از دشمنان با او سخن گفت(۲۹).
۶. زبیده
مشخصات کاملی از او نقل نشده است. احتمال دارد زبیده زن هارون الرشید باشد که شیخ صدوق(ره) درباره اش گفته است: وی یکی از هواداران وپیروان اهل بیت است. هنگامی که هارون دانست از شیعیان است قسم خورد که طلاقش دهد. زبیده کارهای خدماتی بسیاری داشت که یکی آبرسانی به عرفات است. همچنین نوشته اند وی یکصد کنیز داشت که پیوسته مشغول حفظ قرآن بودند وهمیشه از محل سکونت او صدای تلاوت قرآن شنیده شد. زبیده در سال ۲۱۶ ق. رحلت کرد(۳۰).
۷. حبّابه والبیه
از زنان والامقامی است که دوره زندگی هشت امام معصوم را درک کرد وپیوسته مورد لطف وعنایت ایشان قرار داشت. در یک یا دو نوبت به وسیله امام
-----------------
(۲۹) ریاحین الشریعه، ج۳، ص۳۸۱؛ به نقل از تنقیح المقال مامقانی.
(۳۰) تنقیح المقال، ج۳، ص۷۸.
↑صفحة ۳۰↑
زین العابدین وامام رضا (علیه السلام) جوانی اش به او بازگردانده شد. اولین ملاقات وی با امیرمؤمنان (علیه السلام) بود که از آن حضرت دلیلی بر امامت درخواست کرد. حضرت در حضور وی سنگی را برداشت وبر آن مهر خود را نقش کرد واثر آن مهر در سنگ جای گرفت وبه او فرمود: پس از من هر که توانست در این سنگ چنین اثری بر جای بگذارد او امام است. از این رو حبابه پس از شهادت هر امامی نزد امام دیگر می رفت وآنان مهر خود را بر همان سنگ می زدند واثر آن نقش می بست. نوبت که به امام رضا (علیه السلام) رسید حضرت نیز چنین کرد. حبابه نه ماه پس از رحلت امام رضا (علیه السلام) زنده بود وپس از آن بدرود حیات گفت(۳۱).
روایت شده است که وقتی حبابه به خدمت امام زین العابدین رسید یکصد وسیزده سال از عمرش سپری شده بود. حضرت با انگشت سبابه خود اشاره ای نمود وجوانی اش بازگشت(۳۲).
همچنین نوشته اند: صورت حبابه از زیادی سجود سوخته واز عبادت همانند چوب خشکیده ای شده بود(۳۳).
-----------------
(۳۱) سفینة البحار، ج۱، ص۲۰۴.
(۳۲) همان.
(۳۳) همان.
↑صفحة ۳۱↑
۸. قنواء
دختر رشید هجری، یکی از شیعیان وپیروان علی (علیه السلام) وخود از یاران با وفای حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) است(۳۴). وی دختر بزرگمردی است که در راه محبت ودوستی امیرمؤمنان به طرز دلخراشی به شهادت رسید. از گفتار شیخ مفید برمی آید که قنواء به هنگام ورود پدرش نزد عبیدالله بن زیاد شاهد قطع دو دست ودو پای پدر خود بوده وبه کمک دیگران بدن نیمه جان پدر را از دارالاماره بیرون آورده وبه خانه منتقل کرده است. روزی قنواء به پدرش گفت: پدر جان، چرا این همه خود را به رنج ومشقت عبادت می اندازی! پدر در جواب گفت: دخترم، پس از ما گروهی خواهند آمد که بینش دینی وشدت ایمانشان از ما، که این همه خود را به زحمت عبادت انداخته ایم، بیشتر است(۳۵).
د: بانوان منتظِر
چهارمین گروه یاوران امام زمان بانوان پرهیزکاری هستند که پیش از ظهور بقیة الله رحلت کرده اند. به ایشان گفته می شود امام تو ظاهر گشته است، اگر مایلی می توانی حضور داشته باشی. آنان نیز به اراده پروردگار زنده خواهند شد.
-----------------
(۳۴) جامع الرواة، ج۲، ص۴۵۸؛ رجال شیخ طوسی، ص۳۴۱.
(۳۵) اختصاص شیخ مفید، ص ۷۳۰۷۲.
↑صفحة ۳۲↑
رجعت زنان مربوط به گروه خاصی نیست وهر بانویی خود را با خواسته ها وشرایط زندگی در حکومت مهدی آل محمد (علیه السلام) تطبیق دهد ممکن است در آینده از رحمت خداوندی بهره مند گشته، برای یاری امام زنده شود. یکی از آن شرایط خواندن دعای عهد است که در فرد، نوعی آمادگی برای پذیرش حکومت آخرین ذخیره الهی ایجاد می کند. به فرموده امام صادق (علیه السلام): هر که چهل صبح دعای عهد را بخواند از یاوران قائم ما باشد واگر هم پیش از ظهور آن حضرت از دنیا برود خداوند او را از قبر بیرون آورد تا در خدمت آن حضرت باشد...(۳۶).
انتظار فرج
یکی از شرایط حضور در حکومت بقیة الله وتوفیق دیدار با آن حضرت انتظار فرج است؛ یعنی آمادگی کامل برای پذیرش حکومت حق وآراستن به آنچه که مهدی (علیه السلام) می گوید ومی خواهد. انتظار فرج یعنی نفی هر گونه سلطه از بیگانگان ومبارزه با افکار انحرافی وفساد اخلاق ودر یک کلام، انتظار فرج یعنی بیزاری از دشمنان خدا وپیامبر ومعصومین قدس سرهما .
بی سبب نیست که انتظار از بهترین اعمال شمرده شده است، بلکه فرد منتظرِ دولت مهدی همانند کسی است
↑صفحة ۳۳↑
که در پیش روی رسول خدا شهید گشته ودر خون خود غلتیده است واگر بر همان حالت انتظار از دنیا برود بسان کسی باشد که در خیمه مهدی فاطمه (علیه السلام) می باشد.
ابو بصیر از امام صادق روایت کرده که آن حضرت روزی فرمود: آیا شما را خبر ندهم به چیزی که خداوند عملی را بدون آن از بندگانش قبول نمی کند؟ گفتیم: آری. فرمود: شهادت بر وحدانیت خدا ورسالت پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) واقرار به آنچه که خداوند فرموده، از دوستی ما وبیزاری از دشمنان واطاعت وپیروی از ما. نیز داشتن ورع وپرهیزکاری وانتظار کشیدن برای قائم (علیه السلام) . آنگاه فرمود:به درستی که برای ما دولتی است، خداوند آن را هر زمانی که اراده کند برقرار می سازد. سپس افزود: هر کس که دوست دارد از یاران قائم (علیه السلام) ما باشد باید در انتظار به سر برد وخود را به ورع ومحاسن اخلاق بیاراید، واگر در همان حال بمیرد برای او اجری همانند کسی است که آن حضرت را درک کرده باشد(۳۷).
-----------------
(۳۶) سفینة البحار، ج۲، ص۲۹۴.
(۳۷) منتهی الآمال، ج۲، ص۴۸۶؛ به نقل از غیبة نعمانی.
↑صفحة ۳۴↑
آخرین سخن
بانوی محترم، خواهر مسلمان!
اگر می خواهید در زمره یاران امام زمان باشید... اگر می خواهید یکی از آن پنجاه زن باشید... اگر می خواهید یکی از آن چهارصد نفری باشید که همراه عیسی از آسمان فرود می آیند،... اگر می خواهید به اراده پروردگار وبرای دیدار گل روی مهدی فاطمه بار دیگر به دنیا باز گردید... اگر می خواهید فرد مفیدی در حکومت مهدی (علیه السلام) باشید، بیایید از همین لحظه با قائم آل محمد (صلّی الله علیه وآله وسلم) پیمان ببندید ورابطه خود را با او محکم کنید وخود را با برنامه ها وخواسته های مهدی (علیه السلام) تطبیق دهید. بدانید که امام زمان جز راه جدش پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) وامیرالمؤمنین (علیه السلام) نمی رود.
به امید حضور ودیدار او
↑صفحة ۳۵↑
۱- احتجاج طبرسی
۲- اسدالغابة
۳- اختصاص شیخ مفید
۴- بیت الاحزان
۵- بحارالانوار
۶- تنقیح المقال
۷- جامع الرواة
۸- دلائل الامامة
۹- تهذیب الکمال
۱۰- چشم اندازی از حکومت مهدی (علیه السلام)
۱۱- الجمل، شیخ مفید
۱۲- رجال شیخ طوسی
۱۳- ریاحین الشریعه
۱۴- سفینة البحار
۱۵- الفصول المهّمة
۱۶- المسترشد، طبری
۱۷- مجمع الزوائد
۱۸- معجم احادیث الامام المهدی (علیه السلام)
۱۹- مغازی واقدی
۲۰- قاموس الرجال
۲۱- نقش زنان مسلمان در جنگ
۲۲- منتهی الآمال
۲۳- کمال الدین، شیخ صدوق
۲۴- الغیبة، شیخ طوسی
↑صفحة ۳۶↑
