﴿اعْلَمُوا أَنَّ الله یحْی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها﴾ (الحدید: ۱۷)

قوله تعالی:

﴿اعْلَمُوا أَنَّ الله یحْی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها﴾ (الحدید: ۱۷)

ترجمه آیه:

(بدانید که البتّه خداوند زمین را پس از مردن آن، زنده خواهد کرد).

متن روایت (۱):
ابن بابویه: قال: أخبرنی علی بن حاتم فیما کتب الی قال: حدثنا حمید بن زیاد (عن الحسن بن علی بن سماعة)، عن أحمد بن الحسن المیثمی، عن الحسن بن محبوب، عن مؤمن الطاق، عن سلام بن المستنیر، عن أبی جعفر (علیه السلام) فی قول الله (عزَّ وجلَّ): ﴿اعْلَمُوا أَنَّ الله یحْی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها﴾.
قال (علیه السلام): یحیی (یحییها) الله (عزَّ وجلَّ) بالقائم (علیه السلام) (الأرض)(۱) (بَعدَ مَوتِها) کفر أهلها (بموتها بکفر أهلها) والکافر میت(۲).
ترجمه روایت (۱):
ابن بابویه گوید: علیّ بن حاتم -در ضمن آنچه برایم نوشت- خبرم داد وگفت: حمید بن زیاد از حسن بن علیّ بن سماعه از احمد بن الحسن میثمی، از حسن بن محبوب، از مؤمن الطّاق، از سلّام بن المستنیر، از حضرت ابو جعفر امام باقر (علیه السلام) حدیثمان داد که آن حضرت راجع به قول خدای -عزّ وجلّ-: (بدانید که البتّه خداوند زمین را پس از مردن آن زنده خواهد کرد) فرمود: خدای -عزّ وجلّ- (زمین را) (پس از مردن آن) بهوسیلهی حضرت قائم (علیه السلام) زنده میکند. مردن زمین به کفر ورزیدن اهل آن است وکافر مرده است.
متن روایت (۲):
محمد بن العباس: عن حمید بن زیاد، عن الحسن بن محمد بن سماعة، عن الحسن بن محبوب، عن أبی جعفر الاحول، عن سلام بن المستنیر، عن أبی جعفر (علیه السلام)، فی قوله (عزَّ وجلَّ): ﴿اعْلَمُوا أَنَّ الله یحْی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها﴾ یعنی بموتها کفر أهلها والکافر میت، فیحییها الله بالقائم (علیه السلام) فیعدل فیها فیحیی الأرض ویحیی أهلها بعد موتهم(۳).
ترجمه روایت (۲):
محمّد بن العبّاس: از حمید بن زیاد، از حسن بن محمّد بن سماعه، از حسن بن محبوب، از ابو جعفر احول، از سلّام بن مستنیر، از حضرت امام ابو جعفر باقر (علیه السلام) آورده که آن حضرت راجع به فرموده ی خدای -عزّ وجلّ-: (بدانید که البتّه خداوند زمین را پس از مردن آن زنده خواهد کرد) فرمودند: منظور از مردن زمین کفر ورزیدن اهل آن است وکافر مرده است. پس خداوند آن را به (ظهور) حضرت قائم (علیه السلام) زنده خواهد کرد که در زمین عدالت مینماید. پس زمین را زنده می سازد واهل آن را پس از مرگشان زنده میگرداند.
متن روایت (۳):
الشیخ الطوسی: قال: روی إبراهیم بن سلمة، عن أحمد بن مالک الفزاری، عن حیدر بن محمد الفزاری، عن عباد بن یعقوب، عن نصر بن مزاحم، عن محمد بن مروان الکلبی، عن أبی صالح، عن ابن عباس فی قول الله تعالی: ﴿اعْلَمُوا أَنَّ الله یحْی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها﴾ یعنی یصلح الارض بقائم آل محمد (علیه السلام) ﴿بَعْدَ مَوْتِها﴾ یعنی (من) بعد جور أهل هلکتها (مملکتها) ﴿قَدْ بَینَّا لَکمُ الآْیاتِ﴾ بقائم آل محمد (علیه السلام) ﴿لَعَلَّکمْ تَعْقِلُونَ﴾(۴).
ترجمه روایت (۳):
شیخ طوسی گوید: ابراهیم بن سلمه، از احمد بن مالک فزاری، از حیدر بن محمّد فزاری، از عبّاد بن یعقوب، از نصر بن مزاحم، از محمّد بن مروان [از] کلبی، از ابو صالح، از ابن عبّاس در مورد فرموده ی خدای -تعالی-: (بدانید که البتّه خداوند زمین را پس از مردن آن، زنده خواهد کرد) روایت آورده است که گفت: یعنی زمین را به قائم آل محمّد (علیه السلام) اصلاح میفرماید. (پس از مردن آن) یعنی: پس از جور وستم اهل مملکت آن. (به تحقیق که ما آیات (قدرت خود) را -به قائم آل محمّد (علیه السلام)- برای شما بیان کردیم)؛ (شاید که تعقّل کنید).
متن روایت (۴):
محمد بن یعقوب: عن أحمد بن مهران، عن محمد بن علی، عن موسی بن سعدان، عن عبد الرحمن بن الحجاج، عن أبی إبراهیم (علیه السلام) فی قول الله (عزَّ وجلَّ): ﴿یحْی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها﴾ قال: لیس یحییها بالقطر، ولکن یبعث الله (عزَّ وجلَّ) رجالاً فیحیون العدل فتحیی الارض لإحیاء العدل، ولإقامة الحد (فیها)(۵) أنفع فی الارض من القط أربعین صباحاً(۶).
ترجمه روایت (۴):
محمّد بن یعقوب: از احمد بن مهران، از محمّد بن علی، از موسی بن سعدان از عبد الرّحمان بن الحجّاج از حضرت ابو ابراهیم موسی بن جعفر (علیه السلام) در مورد قول خدای -عزّ وجلّ-: (خداوند زمین را پس از مردن آن، زنده خواهد کرد) روایت کرده که فرمود: نه به وسیله ی باران؛ بلکه خداوند -عزّ وجلّ- مردانی برمیانگیزد. پس به خاطر برپایی وزنده شدن عدالت، زمین احیا میگردد وهمانا به پا داشتن حد ورعایت مرز احکام الهی در آن از چهل روز بارش سودمندتر است.
متن روایت (۵):
عنه: عن محمد بن أحمد بن الصلت، عن عبد الله بن الصلت، عن یونس بن المفضل بن صالح، عن محمد الحلبی، أنه سأل أبا عبد الله (علیه السلام) عن قول الله (عزَّ وجلَّ): ﴿اعْلَمُوا أَنَّ الله یحْی الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها﴾ قال (علیه السلام): العدل بعد الجور(۷).
ترجمه روایت (۵):
از اوست: از محمّد بن احمد بن الّصلت، از عبد الله بن الصّلت، از یونس بن المفضّل ابن صالح، از محمّد حلبی، که از حضرت امام ابو عبد الله صادق (علیه السلام) درباره ی فرموده ی خدای -عزّ وجلّ-: (بدانید که البتّه خداوند زمین را پس از مردن آن زنده خواهد کرد) سؤال کرد. حضرتش در پاسخ فرمود:
«یعنی به وسیله ی عدالت پس از جور وستم».

پاورقی:

-----------------

(۱) در منبع نیست.
(۲) کمال الدین وتمام النعمة: ۲: ۶۶۸.
(۳) تأویل آیات ظاهرة - مخطوط.
(۴) کتاب غیبت: ۱۱۰.
(۵) در منبع نیست ودر آن (ولإقامة الحد لله أنفع...) است، کافی: ج ۷ ص ۱۷۴.
(۶) در منبع نیست ودر آن (ولإقامة الحد لله أنفع...) است، کافی: ج ۷ ص ۱۷۴.
(۷) الروضة: ۲۶۷.