﴿قالُوا رَبَّنا لِمَ کتَبْتَ عَلَینَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا إِلی أَجَلٍ قَرِیبٍ * نُجِبْ دَعْوَتَک وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ﴾
قوله تعالی:
﴿قالُوا رَبَّنا لِمَ کتَبْتَ عَلَینَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا إِلی أَجَلٍ قَرِیبٍ * نُجِبْ دَعْوَتَک وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ﴾(۱)
ترجمه آیه:
(گفتند پروردگارا چرا حکم جنگ را بر ما فرض فرمودی؟ چه می شد که عمر ما را تا به هنگام أجل مهلت می دادی * دعوتت را اجابت نموده واز رسولان پیروی می کنیم؟).
متن روایت (۱):
محمد بن یعقوب عن محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد، عن (محمد) ابن سنان، عن أبی الصباح بن عبد الحمید، عن محمد بن مسلم عن أبی جعفر (علیه السلام) قال: والله (لـ) الذی صنعه الحسن بن علی (علیهما السلام) کان خیراً لهذه الأمة مما طلعت علیه الشمس فوالله لقد نزلت هذه الآیة: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ قِیلَ لَهُمْ کفُّوا أَیدِیکمْ وَأَقِیمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّکاةَ﴾ إنما هی طاعة الامام، وطلبوا القتال، فلما کتب علیهم القتال مع الحسین (علیه السلام) قالـ(ـوا): ﴿قالُوا رَبَّنا لِمَ کتَبْتَ عَلَینَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا إِلی أَجَلٍ قَرِیبٍ، نُجِبْ دَعْوَتَک وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ﴾ أرادوا تأخیر ذلک الی القائم (علیه السلام)(۲).
ترجمه روایت (۱):
محمّد بن یعقوب، از محمّد بن یحیی، از احمد بن محمّد، از [محمّد] ابن سنان، از ابو الصّباح بن عبد الحمید، از محمّد بن مسلم، از حضرت ابو جعفر امام باقر (علیه السلام) آورده که آن حضرت فرمود: به خدا سوگند، آنچه حسن بن علی (علیهما السلام) کرد، برای این امّت، از هر چه خورشید بر آن می تابد بهتر بود. به خدا سوگند، این آیه (درباره ی او) نازل شد: (آیا (با شگفتی) نمینگری به آنان که به ایشان گفته شد: (فعلا) از جنگ دست نگه دارید ونماز بر پای دارید وزکات دهید؟) همانا این اطاعت از امام است؛ ولی آنها اصرار داشتند که فرمان جنگ به آنان داده شود. پس چون جنگ کردن در رکاب امام حسین (علیه السلام) برایشان فرض شد، (گفتند: پروردگارا، چرا حکم جنگ را بر ما فرض فرمودی؟ چه میشد که به ما تا هنگام أجل مهلت میدادی * تا دعوتت را اجابت واز رسولان پیروی میکردیم؟) منظورشان این بود که تا قیام حضرت قائم (علیه السلام) این حکم به تأخیر افتد.
متن روایت (۲):
العیاشی: بإسناده عن محمد بن مسلم، عن أبی جعفر (علیه السلام) قال: والله الذی صنعه الحسن بن علی (علیهما السلام) کان خیراً لهذه الأمة مما طلعت علیه الشمس، والله لفیه نزلت هذه الآیة: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ قِیلَ لَهُمْ کفُّوا أَیدِیکمْ وَأَقِیمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّکاةَ﴾ إنما هی طاعة الامام فطلبوا القتال، فلما کتب علیهم مع الحسین (علیه السلام) قالوا: ﴿رَبَّنا لِمَ کتَبْتَ عَلَینَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا﴾ وقوله: ﴿رَبَّنا أَخِّرْنا إِلی أَجَلٍ قَرِیبٍ نُجِبْ دَعْوَتَک وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ﴾ أرادوا تأخیر ذلک الی القائم (علیه السلام)(۳).
ترجمه روایت (۲):
عیّاشی به سند خود، از محمّد بن مسلم، از حضرت ابو جعفر امام باقر (علیه السلام) آورده که فرمود: به خدا سوگند، آنچه را حسن بن علی (علیهما السلام) انجام داد، از آنچه خورشید بر آن طلوع کرده (یعنی از همه ی دنیا) برای این امّت بهتر بود. به خدا قسم، درباره ی او این آیه نازل شد: (آیا نمینگری کسانی را که به ایشان گفته شد: از جنگ (بهطور موقّت) دست نگه دارید وبه وظیفه ی اقامه ی نماز وزکات بپردازید) همانا این اطاعت از امام است وآنها اصرار داشتند که فرمان جنگ به آنان داده شود. پس چون قتال در رکاب امام حسین (علیه السلام) بر ایشان نوشته وواجب شد، (گفتند: پروردگارا، چرا حکم جنگ را بر ما فرض فرمودی؟ چه میشد که تأخیر میانداختی؟)
اینکه (از زبان ایشان) فرمود: (پروردگارا، تا به اجلی نزدیک) ما را به تأخیر انداز (تا دعوت تو را اجابت واز رسولان پیروی کنیم) منظورشان به تأخیر افتادن آن حکم تا هنگام قیام حضرت قائم (علیه السلام) بود.
پاورقی:
-----------------
(۱) همگونه در نسخه خطی متن روایت وارد شده، وآیه تا (اجل قریب) از آیه (۷۷) سوره نساء وبقیه آیه از سوره ابراهیم آیه (۴۴) است.
(۲) روضة: ۳۳، وآیه در حدیث از دو سوره آمده است.
(۳) تفسیر عیاشی: ۱، ۲۵۸.
